Τα αέρια είτε παράγονται στο γαστρεντερικό μας ή εισάγονται όταν τρώμε ή μασάμε. Στο ανθρώπινο σώμα παρατηρούνται διαφορά είδη αερίων όπως το οξυγόνο, το διοξείδιο του άνθρακα, το υδρογόνο και το μεθάνιο. Η κύρια παραγωγή αερίων και η αρνητική αίσθηση των αερίων με την μορφή φουσκωμάτων γίνεται κυρίως στο παχύ έντερο. Τα αέρια ανάλογα τον τύπο, την συγκέντρωση και τον όγκο τους μπορούν να επηρεάσουν θετικά ή αρνητικά τα κοιλιακά συμπτώματα έχοντας θετικό ή επιβαρυντικό ρόλο. Τα αέρια στο γαστρεντερικό μας σε γενική βάση είναι φυσιολογικό να υπάρχουν. Ο μέσος άνθρωπος αερίζεται 21 φορές την ημέρα.
Ο ρόλος του διαιτολόγου – διατροφολόγου είναι καθοριστικός καθώς η ποιότητα της διατροφής μας, η ποσότητα αλλά και το πως τρώμε (ενσυνείδητα) είναι από τους σοβαρότερους παράγοντες που επηρεάζουν την παραγωγή αερίων και φουσκωμάτων σε φυσιολογικές αλλά και παθολογικές καταστάσεις.
Βασικές αιτίες αερίων και φουσκωμάτων
Πέψη τροφής: Ο πρώτος σταθμός της τροφής μας αφού καταπιούμε είναι το στομάχι μας στο οποία γίνεται η εξυγίανση των μικροβίων, από εκεί η τροφή μας περνάει στο λεπτό μας έντερο. Εκεί γίνεται η διάσπαση της τροφής από ειδικά ένζυμα σε πιο απλές μορφές θρεπτικών συστατικών (γλυκόζη, αμινοξέα) τα όποια απορροφώνται και εισέρχονται στην κυκλοφορία του αίματος όπου από εκεί αξιοποιούνται από τον οργανισμό. Για να γίνει η απορρόφηση των θρεπτικών συστατικών (πχ. Υδατάνθρακες) από τα τοιχώματα του εντέρου χρειάζονται τα κατάλληλα ένζυμα να τα διασπάσουν στις πιο απλές μορφές (γλυκόζη). Όταν αυτά τα ένζυμα δεν υπάρχουν τα θρεπτικά συστατικά δεν μπορούν να απορροφήθούν από τα εντερικά τοιχώματα και καταλήγουν στο παχύ έντερο. Τέτοια συστατικά μπορεί να είναι η λακτόζη, οι φυτικές ίνες και οι πρωτεΐνες . Στο παχύ έντερο συμβιώνουν τρισεκατομμύρια αβλαβή μικρόβια (εντερική μικροχλωρίδα) τα όποια καταναλώνουν αυτά τα θρεπτικά συστατικά και παράγουν διαφορετικά αέρια. Ο κάθε άνθρωπος έχει διαφορετική ποσότητα και αναλογία βακτηρίων και μικροβίων έτσι ο τύπος, η συγκέντρωση και ο όγκος των αερίων που παράγονται είναι διαφορετικής φύσεως. Οι άνθρωποί που πάσχουν από σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου έχουν πολλά φουσκώματα, αέρια, μετεωρισμό και κοιλιακό πόνο έχει φανεί πως έχουν διαφορετική ποσότητα και αναλογία βακτηρίων και μικροβίων συνήθως με βακτήρια τα οποία παράγουν περισσότερο μεθάνιο. Τα χαρακτηριστικά των αέριων μας θεωρείται πως στο μέλλον θα αποτελέσουν έναν αξιόλογο δείκτη υγείας του γαστρεντερικού μας.
Κατάποση αέρα: η κατάποση αέρα μπορεί να γίνει χωρίς να γίνει αντιληπτή κατά την κατανάλωση φαγητού, υγρών, αναψυκτικών με ανθρακικό (άερια), μάσηση τσίχλας και κατά το κάπνισμα. Ένα μέρος του αέρα αυτού εγκλωβίζεται στο γαστρεντερικό μας σύστημα αυξάνοντας τα αέρια, τα φουσκώματα τον μετεωρισμό και σε κάποιες περιπτώσεις προκαλεί και κοιλιακό πόνο ειδικά σε περιπτώσεις ανθρώπων που έχουν σύνδρομο ευερέθιστού εντέρου ή σπαστική κολίτιδα.
Ποια τρόφιμα δημιουργούν αέρια και φουσκώματα ;
Τα κύρια τρόφιμα τα οποία δημιουργούν αέρια και φουσκώματα είναι όσα περιέχουν υψηλά FODMAPs δηλαδή υδατάνθρακες που δεν απορροφούνται αλλά καταλήγουν στο παχύ μας έντερο και καταναλώνονται – ζυμώνονται από τα βακτήρια του παχέος εντέρου δηλαδή την μικροβιακή μικροχλωρίδα μας. Οι υδατάνθρακες που είναι στην κατηγορία FODMAPs αποτελούν την αγαπημένη τροφή των βακτηρίων με αποτέλεσμα τα βακτήρια να τρώνε τα FODMAPs και να παράγουν μεγάλες ποσότητες αερίων.
Αρκετά τρόφιμα που θεωρούνται υγιεινά όπως το μπρόκολο, τα όσπρια, το κρεμμύδι και τα γαλακτοκομικά όταν καταναλωθούν ακόμη και σε μικρές ποσότητες μπορεί να προκαλέσουν φουσκώματα σε ανθρώπου που έχουν ευαισθησία στο έντερο ή έχουν σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου ή σπαστική κολίτιδα.
Πρακτικά Tips για μείωση του αέρα και των φουσκωμάτων
1.Η κατανάλωση φαγητού για τουλάχιστον 10 – 15 λεπτά χωρίς την παρουσία οθονών.
Καθημερινά καταπίνουμε μεγάλες ποσότητα αέρα όταν τρώμε το φαγητό μας το φαγητό μας. Η γρήγορη κατανάλωση του φαγητού χωρίς διεξοδική μάσηση ειδικά όταν μας αποσπάει την προσοχή μια οθόνη έχει ως συνέπεια να αυξάνεται ο αέρας που καταπίνουμε με αποτέλεσμα να εγκλωβίζεται μεγαλύτερη ποσότητα αέρα στο γαστρεντερικό μας και να παράγεται μεγαλύτερη ποσότητα αέρια.
2.Η κατανάλωση μικρών γευμάτων έχει φανεί ότι μπορεί να βοηθήσει στην μείωση των αερίων και των φουσκωμάτων.
3. Η επαρκής και σταδιακή πρόσληψη συγκεκριμένων φυτικών ινών θα βελτιώσει τα συμπτώματα της δυσκοιλιότητας.
Η ύπαρξη δυσκοιλιότητας επιδεινώνει τα φουσκώματα και τον μετεωρισμό καθώς υπάρχει μεγάλη συσσώρευση κοπράνων και αερίων στο γαστρεντερικό. Αντιθέτως η σταδιακή αύξηση των φυτικών ινών μπορεί να βοηθήσει στην καταπολέμηση της δυσκοιλιότητας και την μείωση των αερίων.
4. Μείωση κατανάλωσης τροφίμων με FODMAP
Τα FODMAPs είναι κάποιες κατηγορίες υδατανθράκων οι οποίες δεν αποpροφώνται από τον οργανισμό με αποτέλεσμα να καταλήγουν στο παχύ μας έντερο και να παράγουν μεγάλες ποσότητες αερίων και φουσκωμάτων. Ο περιορισμός τροφών που μας φουσκώνουν όπως τα όσπρια, το σκόρδο, το κρεμμύδι, γαλακτοκομικά υψηλά σε λακτόζη, αλλαντικά, χυμοί φρούτων, αβοκάντο κουνουπίδι, μανιτάρια και άλλα είναι μέγιστης σημασίας στις περιπτώσεις αυτές.
5. Δυσανεξία στην λακτόζη
Υπολογίζεται ότι περίπου το 70% του πληθυσμού έχει μειωμένη παραγωγή λακτάσης ενός ενζύμου που είναι απαραίτητο για την πέψη και την αφομοίωση της περίφημής λακτόζης των γαλακτοκομικών. Όταν δεν υπάρχει αυτό το ένζυμο στις κατάλληλες ποσότητες η λακτόζη δεν αφομοιώνεται από τον οργανισμό και καταλήγει στο παχύ έντερο αυξάνοντας την παραγωγή αερίων και μετεωρισμού
